Στα Μουντιάλ, η ικανότητα των διαιτητών είναι από τα θέματα που δημιουργούν διαφωνίες. «Ήταν οφσαίντ!», «ήταν πέναλτι!» είναι μερικές από τις φράσεις που ακούγονται συχνά στις ποδοσφαιροπαρέες. Φέτος, για πρώτη φορά σε Παγκόσμιο Κύπελλο, οι διαιτητές θα έχουν τη βοήθεια πραγματικών «βιντεοβοηθών» (Video Assistant Referee). Ας δούμε πως θα λειτουργήσει ο νέος κανονισμός της FIFA.
Ποιες φάσεις θα επανεξετάζονται;
Ο στόχος δεν είναι να γίνεται εξαντλητική ανάλυση σε κάθε φάση, αλλά να αποφεύγονται τα σοβαρά λάθη, όπως ήταν το Χέρι του Θεού του Μαραντόνα το 1986 και το γκόλ-οφσάϊντ του Τέβεζ το 2010 απέναντι στο Μεξικό. Οι επαναληπτικές προβολές θα χρησιμοποιούνται μόνο σε τέσσερα είδη φάσεων που θεωρείται ότι μπορούν να επηρεάσουν την τελική έκβαση του αποτελέσματος: σε γκολ, πέναλτι, κόκκινες κάρτες και σε περιπτώσεις όπου ο διαιτητής τιμωρήσει χωρίς να το θέλει διαφορετικό παίχτη από αυτόν που έκανε κάποια παράβαση.
Ποιός θα χειρίζεται το βίντεο;
Ο διαιτητής παραμένει ο απόλυτος άρχοντας του αγώνα, με μοναδική διαφορά το ότι θα έχει τη βοήθεια μιας ομάδας συναδέλφων του. Οι πρώτοι που θα ξαναβλέπουν τις φάσεις θα είναι ένας «βιντεοβοηθός» (VAR) και τρείς άλλοι βοηθοί διαιτητές που θα βρίσκονται σε κεντρικές τοποθεσίες στην Μόσχα. Οι ομάδες των βιντεοβοηθών, οι οποίες θα συμπεριλαμβάνουν και εφεδρείες θα αποτελούνται από 13 άτομα.
Μπορεί o VAR να σταματήσει το παιχνίδι;
Όχι. Ο βιντεοβοηθός μπορεί να ειδοποιήσει τον διαιτητή αν προσέξει κάποιο λάθος, όμως η φάση θα αναλύεται την επόμενη φορά που θα υπάρξει ‘φυσική’ διακοπή στον αγώνα. Αξίζει να αναφερθεί ότι στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο, όπου ο VAR χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια, οι παίχτες έμαθαν να παρακάμπτουν το σύστημα και όταν υπάρχει αμφισβητούμενη φάση εναντίον τους, επανεκκινούν το παιχνίδι πολύ γρήγορα έτσι ώστε να μην δώσουν την ευκαιρία στον διαιτητή να χρησιμοποιήσει το βίντεο.
Πότε ο διατητής θα βασίζεται στη γνώμη του VAR;
Ο διαιτητής θα μπορεί να ζητά τη γνώμη του βιντεοβοηθού μόνο σε φάσεις οι οποίες θα είναι καθαρά αμφισβητούμενες σε γυμνό μάτι, έτσι ώστε να μην υπάρχουν συνεχείς διακοπές στο παιχνίδι:
-Σε περίπτωση οφσάιντ πριν από γκολ ή πέναλτι.
-Σε περίπτωση που η μπάλα πέρασε έξω πριν από γκολ ή πέναλτι.
-Για να αποφασιστεί αν ένα φάουλ έγινε εντός ή εκτός περιοχής.
Πότε θα μπορεί ο διαιτητής να χρησιμοποιήσει το μόνιτορ στο γήπεδο για να ελέγξει δικές του αποφάσεις;
Θεωρητικά ο διαιτητής μπορεί να χρησιμοποιήσει την οθόνη που θα βρίσκεται στη πλάγια γραμμή του γηπέδου για κάθε αμφισβητούμενη φάση, όμως στα πρωταθλήματα όπου το VAR ήδη χρησιμοποιείτε, οι διαιτητές περιορίζονται σε δύσκολες φάσεις για να αποφύγουν τις διακοπές. Αυτές είναι:
-Σε περίπτωση υποψίας επιθετικού φάουλ πριν από επίτευξη τέρματος.
-Σε περίπτωση υποψίας οφσάιντ πριν από επίτευξη τέρματος.
-Σε περίπτωση υποψίας εκμαίευσης πέναλτι.
Μπορούν οι παίχτες και οι προπονητές να ζητήσουν επαναληπτική προβολή;
Ασφαλώς και όχι. Σύμφωνα με ένα νέο κανονισμό της ΦΙΦΑ, παίχτες οι οποίοι θα σχηματίζουν με τα χέρια τους το σχήμα του κουτιού, το οποίο παραπέμπει στο μόνιτορ θα τιμωρούνται με κίτρινη κάρτα.
Ποιός έχει τον τελικό λόγο;
Όλες οι τελικές αποφάσεις θα παίρνονται από τον πρώτο δαιτητή. Σύμφωνα με τη ΦΙΦΑ, ο ρόλος του VAR πρέπει να είναι μόνο βοηθητικός.
Τι μπορεί να πάει λάθος;
Ανεξάρτητα από τις προθέσεις της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, αρκετά πράγματα μπορούν να πάνε λάθος με το VAR.
Φέτος, οι διαιτητές του Μουντιάλ προέρχονται από 35 χώρες και οι βιντεοβοηθοί, από ακόμη περισσότερες. Η πλειοψηφία αυτών των χωρών δεν χρησιμοποιούν την επαναληπτική προβολή βίντεο στις εγχώριες διοργανώσεις τους. Παρά το γεγονός, ότι η ΦΙΦΑ οργάνωσε αρκετά εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους διαιτητές του Παγκοσμίου Κυπέλλου, το VAR θα είναι μια καινούργια εμπειρία για αυτούς.
Επιπρόσθετα, ακόμη και σε χώρες όπου το VAR χρησιμοποιείται, παρατηρούμε αρκετά λάθη. Συγκεκριμένα, στο δεύτερο γύρο της φετινής Μπουντεσλίγκα, στον αγώνα Μάϊντζ-Φράϊμπουργκ, οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων κλήθηκαν να επιστρέψουν στο γήπεδο κατά τη διάρκεια του ημιχρόνου για εκτέλεση πέναλτι, επειδή ο διαιτητής αφαίρεσε το ακουστικό του πριν μπει στα αποδυτήρια, με αποτέλεσμα να μην ακούσει έγκαιρα τη γνώμη του βοηθού για μια αμφισβητούμενη φάση.
Επίσης, στην Ολλανδία, στον αγώνα Φίτεσε-Φέγιενορντ για το Σούπερ Καπ, τον περασμένο Αύγουστο, ο διαιτητής ακύρωσε γκολ των πρωταθλητών για να δώσει πέναλτι για φάση που προηγήθηκε στη Φίτεσε.
Σε παιχνίδια Μουντιάλ, με εκατομμύρια μάτια να παρακολουθούν, τέτοιες αποφάσεις μπορούν να καταστούν ο χειρότερος εφιάλτης για τη ΦΙΦΑ.
Παρόλα αυτά, ακόμη και άνθρωποι οι οποίοι ασκούσαν κριτική στο VAR, όπως ο πρώην μέσος της Άρσεναλ Πατρίκ Βιεϊρα, τώρα παραδέχονται ότι παρά τις συχνές διακοπές, η επαναληπτική προβολή βίντεο έχει βελτιώσει το επίπεδο της διαιτησίας. «Αυτό που όλοι θέλουμε, είναι λιγότερα λάθη,» είπε ο Γάλλος μέσος και κάτοχος του τροπαίου το 1998.